Vật liệu xây dựng phần thô gồm những gì? Hướng dẫn lựa chọn từ A-Z cho người sắp xây nhà

Khi bắt đầu hành trình xây dựng tổ ấm, hình ảnh về một ngôi nhà hoàn thiện với màu sơn yêu thích, nội thất sang trọng thường chiếm trọn tâm trí chúng ta. Nhưng ít ai biết rằng, vẻ đẹp và sự bền vững của ngôi nhà không đến từ những thứ hào nhoáng bên ngoài, mà được quyết định bởi phần "chìm" bên trong – phần thô. Từ kinh nghiệm triển khai hàng trăm dự án, chúng tôi có thể khẳng định: Phần thô chính là "bộ xương" quyết định đến 90% sự vững chãi, an toàn và tuổi thọ của công trình. Việc lựa chọn kỹ lưỡng từng loại vật liệu thô ngay từ giai đoạn đầu tiên không chỉ là một khoản đầu tư thông minh giúp tiết kiệm chi phí sửa chữa trong tương lai mà còn là nền tảng cốt lõi nâng cao giá trị ngôi nhà của bạn.

Bài viết này là cẩm nang toàn diện, đúc kết từ kinh nghiệm thực chiến, sẽ giúp bạn giải đáp câu hỏi "vật liệu xây dựng phần thô gồm những gì?" và trang bị kiến thức để lựa chọn những loại vật tư chất lượng nhất cho ngôi nhà mơ ước.

Vật liệu xây dựng phần thô là gì? Tại sao phải lựa chọn kỹ lưỡng?

Để có thể đưa ra lựa chọn sáng suốt, trước hết bạn cần hiểu rõ bản chất và tầm quan trọng của nhóm vật liệu này.

Định nghĩa một cách chuyên môn, vật liệu xây dựng phần thô là toàn bộ những vật liệu được sử dụng để cấu thành nên khung sườn kết cấu chịu lực và phần bao che của công trình. Cụ thể, chúng bao gồm tất cả những gì tạo nên móng, cột, dầm, sàn bê tông, tường gạch, và mái. Đây chính là phần khung xương định hình nên toàn bộ kiến trúc, là cơ sở để tiến hành các công đoạn hoàn thiện sau này.

Vậy tại sao việc lựa chọn nhóm vật liệu này lại quan trọng đến thế?

Câu trả lời nằm ở chỗ chúng ảnh hưởng trực tiếp đến những yếu tố sống còn của một công trình:

• Tuổi thọ và sự bền vững: Một bộ khung sử dụng vật liệu thô chất lượng cao sẽ đảm bảo ngôi nhà vững chãi trước mọi tác động của thời gian và thời tiết. Ngược lại, việc sử dụng vật tư kém chất lượng có thể dẫn đến xuống cấp nhanh chóng chỉ sau vài năm sử dụng.
• An toàn tuyệt đối: Kết cấu khung sườn là bộ phận chịu toàn bộ tải trọng của ngôi nhà. Sắt thép đúng cường độ, bê tông đủ mác, tường xây vững chắc... là những yếu tố tiên quyết đảm bảo an toàn cho cả gia đình bạn trong suốt quá trình sinh sống.
• Khả năng chống chịu: Các vấn đề đau đầu như thấm dột, nứt tường, sụt lún... phần lớn đều bắt nguồn từ giai đoạn thi công phần thô và chất lượng của vật liệu xây dựng thô. Một bộ khung tốt sẽ tạo thành một lớp áo giáp kiên cố, ngăn chặn hiệu quả các tác nhân gây hại từ môi trường.
• Nền tảng cho vẻ đẹp hoàn mỹ: Tường được xây thẳng, vữa trát phẳng, sàn bê tông không bị lồi lõm... tất cả đều phụ thuộc vào chất lượng của vật tư xây dựng phần thô. Một phần thô chuẩn chỉnh sẽ giúp công tác hoàn thiện (sơn bả, ốp lát, lắp đặt nội thất) trở nên dễ dàng, chính xác và đạt tính thẩm mỹ cao nhất.

Hiểu được điều này, bạn sẽ thấy rằng, đầu tư cho vật liệu phần thô chính là đầu tư cho sự an tâm và giá trị bền vững của ngôi nhà.

Tham khảo thêm: Dịch vụ xây nhà phần thô chuyên nghiệp

5 nhóm vật liệu thô thiết yếu nhất & kinh nghiệm chọn chuẩn như chuyên gia

Trong vô số các loại vật tư, có 5 nhóm vật liệu thô được xem là xương sống, không thể thiếu trong bất kỳ công trình dân dụng nào. Dưới đây là phân tích chi tiết và kinh nghiệm lựa chọn từng loại được chúng tôi tổng hợp lại.

1. Sắt thép xây dựng - "bộ xương" của ngôi nhà

Nếu bê tông được ví như "phần thịt" thì sắt thép chính là "bộ xương" kiên cố bên trong, tạo nên một hệ kết cấu chịu lực hoàn hảo.

• Vai trò: Thép chịu lực kéo cực tốt, kết hợp với khả năng chịu nén của bê tông tạo thành kết cấu bê tông cốt thép, giúp công trình chống lại các tác động uốn, xoắn, và kéo.
• Phân loại:
  • Thép gân (thép vằn): Dùng cho các cấu kiện chịu lực chính như cột, dầm, sàn. Các đường gân giúp tăng độ bám dính với bê tông.
  • Thép cuộn (thép trơn): Dùng để làm đai buộc cho cột, dầm hoặc các cấu kiện có đường kính nhỏ.
• Kinh nghiệm lựa chọn: Đây là loại vật liệu thô cực kỳ quan trọng, tuyệt đối không thể lơ là.
  • Đọc thông số trên thân thép: Mỗi thanh thép đạt chuẩn đều có in nổi logo nhà sản xuất, đường kính và mác thép (ví dụ: CB300-V, SD295). Hãy yêu cầu nhà thầu cung cấp đúng loại thép ghi trong hợp đồng và bản vẽ thiết kế.
  • Quan sát màu sắc và bề mặt: Thép chất lượng có màu xanh đen đặc trưng, bề mặt nhẵn, không có dấu hiệu gỉ sét màu vàng cam. Gỉ sét có thể làm giảm tiết diện và khả năng bám dính của thép.
  • Kiểm tra tính đồng đều: Các gân thép phải đều đặn, không bị mất hoặc sứt mẻ.
• Thương hiệu uy tín: Luôn ưu tiên các thương hiệu lớn, đã được kiểm chứng trên thị trường như Hòa Phát, Việt Nhật (VINA KYOEI), Pomina, Thép Miền Nam.

2. Xi măng - "chất kết dính" vàng

Xi măng là thành phần không thể thiếu để liên kết các loại cốt liệu rời rạc (cát, đá) thành một khối bê tông và vữa xây dựng vững chắc.

• Vai trò: Khi trộn với nước, xi măng tạo ra một phản ứng hóa học gọi là "thủy hóa", sinh ra các chất keo dính kết các hạt cốt liệu lại với nhau và đông cứng, tạo cường độ.
• Phân loại:
  • Xi măng PCB40 (Portland Cement Blended): Có cường độ chịu nén cao sau 28 ngày (40 N/mm²), chuyên dùng để trộn bê tông cho các kết cấu chịu lực chính như móng, cột, dầm, sàn.
  • Xi măng PCB30: Có cường độ thấp hơn, thường được dùng cho các công tác xây, tô, trát tường để giảm thiểu rạn nứt bề mặt và tiết kiệm chi phí.
• Kinh nghiệm lựa chọn:
  • Kiểm tra bao bì: Vỏ bao phải còn nguyên vẹn, không rách, thông tin nhà sản xuất, ngày sản xuất và hạn sử dụng (thường là 60 ngày kể từ ngày sản xuất) phải rõ ràng.
  • Kiểm tra chất lượng: Sờ vào bột xi măng trong bao phải thấy tơi, mịn, không bị vón cục. Xi măng vón cục là dấu hiệu đã bị ẩm hoặc hết hạn, chất lượng đã suy giảm nghiêm trọng.
• Thương hiệu uy tín: Lựa chọn các nhãn hiệu quen thuộc, có hệ thống phân phối chính hãng như INSEE (tiền thân là Holcim), Hà Tiên, Nghi Sơn, Chinfon.

3. Cát & đá xây dựng - "bộ đôi" tạo nên bê tông chất lượng

Cát và đá là các loại cốt liệu chính, chiếm phần lớn thể tích của bê tông và vữa, ảnh hưởng trực tiếp đến cường độ và độ đặc chắc của chúng.

• Vai trò: Lấp đầy khoảng trống trong bê tông, tạo thành bộ khung chịu nén và giảm co ngót cho bê tông.
• Phân loại & Kinh nghiệm lựa chọn: Một sai lầm phổ biến là sử dụng lẫn lộn các loại cát đá, gây hậu quả nghiêm trọng.
  • Cát:
    • Cát bê tông (cát hạt to): Dùng để trộn bê tông. Cát phải sạch, không được lẫn tạp chất hữu cơ, bùn, đất sét, sỏi.
    • Cát xây tô (cát hạt mịn): Dùng để xây tường và trát. Cát mịn giúp bề mặt tường phẳng đẹp hơn.
  • Đá:
    • Đá 1x2 (kích thước 10x20mm): Loại phổ biến nhất dùng để đổ bê tông cột, dầm, sàn.
    • Đá 4x6 (kích thước 40x60mm): Thường dùng để lót móng hoặc đổ bê tông lót.
• Mẹo kiểm tra nhanh tại công trường:
  • Nắm một vốc cát ẩm trong lòng bàn tay rồi từ từ thả ra. Nếu có quá nhiều bụi bẩn, bùn đất dính lại trên tay, chứng tỏ cát chưa đạt chuẩn về độ sạch.
  • Bạn cũng có thể cho một ít cát vào chai nước trong, lắc đều và để lắng. Nếu lớp bùn đất, tạp chất ở trên dày, đó là cát bẩn, cần phải được sàng lọc kỹ trước khi sử dụng.
  • Đá xây dựng phải có hình khối góc cạnh sắc nét, bề mặt sạch sẽ, không bám đất bụi.

4. Gạch xây - "tấm áo giáp" bảo vệ công trình

Gạch là loại vật liệu thô chính để tạo nên những bức tường bao che, ngăn chia không gian và bảo vệ ngôi nhà khỏi các tác động của môi trường.

• Vai trò: Xây dựng tường bao, tường ngăn phòng, tạo nên kiến trúc không gian cho ngôi nhà.
• Phân loại:
  • Gạch đất sét nung (gạch tuynel): Loại truyền thống, phổ biến nhất. Bao gồm gạch ống 4 lỗ, 2 lỗ (dùng cho tường ngăn) và gạch đặc (dùng cho các khu vực cần chịu lực, chống thấm tốt như tường móng, tường vệ sinh).
  • Gạch không nung: Xu hướng vật liệu mới thân thiện với môi trường. Gồm gạch xi măng cốt liệu (gạch block) và gạch bê tông khí chưng áp (AAC) có ưu điểm nhẹ, cách âm, cách nhiệt tốt.
• Kinh nghiệm lựa chọn (đối với gạch nung):
  • Màu sắc: Gạch chất lượng có màu đỏ cam tươi đồng đều.
  • Âm thanh: Cầm hai viên gạch đập nhẹ vào nhau, nếu nghe tiếng kêu trong và thanh như kim loại là gạch tốt, được nung đủ nhiệt độ.
  • Hình dáng: Viên gạch phải vuông vắn, các cạnh sắc nét, không bị cong vênh hay sứt mẻ quá nhiều.
• Thương hiệu uy tín: Các thương hiệu gạch Tuynel như Đồng Nai, Bình Dương, Tám Quỳnh... luôn là lựa chọn đáng tin cậy.

5. Nước - Vật liệu thô thường bị bỏ quên

Nhiều người ngạc nhiên khi nước được liệt vào danh sách vật liệu thô, nhưng đây là thành phần tối quan trọng, quyết định sự thành bại của quá trình đông kết bê tông.

• Vai trò: Nước là tác nhân gây ra phản ứng thủy hóa xi măng, tạo ra sự liên kết và giúp bê tông đạt được cường độ thiết kế.
• Tiêu chuẩn: Phải sử dụng nước sạch, không màu, không mùi. Tuyệt đối không được dùng nước nhiễm phèn, nhiễm mặn, nước thải sinh hoạt hay công nghiệp, nước ao hồ kênh rạch có chứa váng dầu mỡ hoặc tạp chất hữu cơ. Nước bẩn sẽ phá vỡ các liên kết hóa học trong quá trình đông cứng, làm giảm đáng kể cường độ và tuổi thọ của bê tông.

Các vật tư phần thô quan trọng khác cần lưu ý

Bên cạnh 5 nhóm chính, các vật tư xây dựng phần thô sau đây cũng đóng vai trò then chốt cho sự an toàn và tiện nghi lâu dài.

Hệ thống điện - Nước âm tường

Việc lựa chọn các loại vật tư này cần được ưu tiên hàng đầu, bởi chúng sẽ được chôn trong tường, trong sàn bê tông. Nếu xảy ra sự cố rò rỉ, chập cháy, chi phí đục phá và sửa chữa sẽ vô cùng tốn kém và phức tạp.

• Nhấn mạnh: Đừng tiết kiệm ở hạng mục này. Hãy đầu tư vào các sản phẩm chất lượng cao ngay từ đầu.
• Thương hiệu gợi ý:
  • Dây điện: Cadivi, Daphaco.
  • Ống nước: Ống nhựa PPR chịu nhiệt cho đường nước nóng và ống uPVC cho đường nước lạnh của các thương hiệu như Bình Minh, Tiền Phong.

Vật liệu chống thấm

Chống thấm là công đoạn bắt buộc để bảo vệ kết cấu bê tông khỏi sự xâm thực của nước, ngăn ngừa ẩm mốc và hư hại.

• Tầm quan trọng: Đặc biệt cần thiết cho các khu vực thường xuyên tiếp xúc với nước như sàn mái, ban công, sân thượng, nhà vệ sinh, tường tầng hầm.
• Thương hiệu gợi ý: Các sản phẩm chống thấm gốc xi măng, gốc bitum hoặc gốc polyurethane từ các hãng uy tín như Sika, Kova, Fosta.

Bảng tổng hợp & gợi ý lựa chọn vật liệu xây dựng phần thô

Để bạn có cái nhìn trực quan và dễ dàng tham khảo, chúng tôi đã tổng hợp các loại vật liệu xây dựng thô chính vào bảng dưới đây:

Hạng mục thi công	Vật liệu cần dùng	Thương hiệu gợi ý	Lưu ý quan trọng khi chọn
Bê tông (Móng, Cột, Dầm, Sàn)	Thép gân, Xi măng PCB40, Cát bê tông, Đá 1x2, Nước sạch	Hòa Phát, Pomina, INSEE, Hà Tiên	Chọn đúng mác thép theo thiết kế. Bê tông phải được trộn đúng tỉ lệ.
Xây tường	Gạch ống/Gạch đặc, Xi măng PCB30, Cát xây tô	Gạch Tuynel Đồng Nai, Nghi Sơn	Tường bao nên dùng gạch đặc hoặc gạch 2 lỗ để chống thấm, cách nhiệt tốt hơn.
Trát (tô) tường	Xi măng PCB30, Cát xây tô (cát mịn)	Hà Tiên, Chinfon	Cát phải được sàng lọc kỹ để bề mặt tường phẳng, không bị rỗ.
Hệ thống kỹ thuật âm tường	Dây điện, Ống nước	Cadivi, Bình Minh, Tiền Phong	Mua hàng tại nhà phân phối chính hãng để tránh hàng giả, hàng nhái.
Chống thấm	Hóa chất chống thấm	Sika, Kova	Thi công đúng quy trình kỹ thuật của nhà sản xuất để đạt hiệu quả cao nhất.

---

Qua bài viết chi tiết này, hy vọng bạn đã có một cái nhìn toàn diện và sâu sắc để trả lời câu hỏi "vật liệu thô gồm những gì?". Việc am hiểu và lựa chọn đúng các loại vật liệu xây dựng phần thô không chỉ là trách nhiệm của nhà thầu mà còn là quyền lợi của chính chủ nhà. Đây là một sự đầu tư cho nền tảng, cho sự an toàn và giá trị bền vững của ngôi nhà theo năm tháng.

Hãy là một chủ nhà thông thái, đừng ngần ngại đặt câu hỏi, kiểm tra và giám sát chặt chẽ quá trình cung ứng vật tư. Tốt nhất, hãy tìm đến các công ty thiết kế - thi công xây dựng uy tín, nơi có đội ngũ kiến trúc sư, kỹ sư giàu kinh nghiệm để nhận được sự tư vấn chuyên sâu và đảm bảo chất lượng vật tư xây dựng phần thô đúng như cam kết, kiến tạo nên một tổ ấm thực sự vững chãi và trường tồn.